Ülkemizde 2017 yılı TÜİK verilerine göre yükseköğretim hariç okul çağında bulunan öğrenci sayısı yaklaşık 18 milyon olarak belirtilmiştir. Oldukça yüksek olan bu rakam bize yaklaşık 100 gün süren yaz tatillerinin değerlendirilmesine yönelik ciddi bir planlama yapılması gerekliliğini bir kez daha ebeveynlere, eğitimcilere, yöneticilere ve yetkililere göstermektedir.

 

Biz bu yazımızda ebeveynlere bir yol gösterici olabilmesi için bir bakış açısı kazandırmayı hedefledik.

 

Öncelikle aile fertlerinin tatilin başlaması ile birlikte bir etkinlik ve yaz tatili planlaması yapmaları için bir toplantı yapmalarını tavsiye ediyoruz. Bu toplantıda ortak tatil planlamaları ve bireysel planlamalar yapılmalıdır. Bu planlama da özellikle bireysel olan çalışmalar yapılırken bireysel farklılıklara dikkat edilmesi gerekmektedir. Öncelikle yaş grubu, cinsiyet, eğitim durumu, ekonomik durum, yerleşim bölgesi gibi şartlar göz önünde bulundurularak bir planlama yapılmalıdır. Her aile kendi özelinde; şehirde oturan şehre göre köyde oturan köye göre planlama yapmalı ve kendi özelinde en verimli sonucu hedeflemelidir.

 

Ben burada kişisel deneyimlerim, gözlemlerim ve alan bilgimden yola çıkarak tavsiyelerde bulunmak istiyorum.

 

Öncelikle veliler, genel geçer tavsiyelerden kaçınarak çocuklarının isteklerini de dikkate almalıdır. Bu istekler ışığında kendi beklentilerini ve araştırmalarını ortaya koymalıdır. Gerekirse uzman desteğine de başvurulabilir. Öncelikle öğrenciler tanınmalı ve sonrasında da gelişmesi gereken yönler tespit edilmelidir. Bireyin sahip olduğu üç potansiyelden birisi veya sekiz farklı zekâ türü esas alarak bir gelişim planlaması yapılmalıdır.

 

Bireyin sahip olduğu potansiyeller açısından bir değerlendirme yapmak istersek;

 

İnsanda zihinsel, duygusal ve fiziksel potansiyel olmak üzere üç farklı potansiyel bulunmaktadır. Bu potansiyeller kullanımına göre birisi baskın olarak ortaya çıkmakta ve bireyin kişilik özelliklerinin ortaya çıkmasında etkili olmaktadır. Bireyde bu kişiliğin ortaya çıkmasında kalıtım ve çevre faktörleri etkili olmaktadır. Ortaya çıkan kişilik özellikleri sıkça kullandığı için de bu yöndeki potansiyelleri sürekli olarak gelişmekte ve diğer potansiyeller biraz daha çekinik kalmaktadır. Biz özellikle eğitim çağındaki çocuklarımızın her potansiyelini geliştirmesine fırsat sağlayacak şekilde planlamalar yapılmasını önemsemekteyiz. Tabi ki çocuğumuzun kendi baskın potansiyelini destekleyecek etkinliklerin planlanması çocuklarımızı o etkinlikleri yaparken kendilerini daha rahat hissetmelerini sağlayacaktır.

 

 

Çocuklarımızın bu dönemlerinde bol bol akranları ile iletişime geçebilecekleri sosyal ortamalar da bulunmalarını sağlayacak ortamlar oluşturulabilir. Varsa akrabalardan oluşan bir çevrede onların yaşıt çocukları ile birlikte zaman geçirmeleri sağlanabilir. Yetişkinlerle birlikte vakit geçirebilecekleri sosyal çevre genişletilebilir. Oluşan yeni sosyal ortamlarda kendini ifade edebilmeleri için fırsatlar kollanabilir. Onların ilgi alanlarına yönelik kısa konuşmalar, sunumlar yapmaları istenebilir. Bunun yanı sıra şehir içinde kısa geziler yapılabilir. Komşuluk ilişkileri geliştirilebilir. Sokak oyunlarında yaş gruplarına göre oyunlar oynanmasına fırsat verilebilir. Bazı gruplara üye olması sağlanabilir.  

 

Peki, sinemaya gidilmez mi? Tabi ki gidilebilir. Film sonrasında film üzerine değerlendirmeler yapılabilir. Bilgisayar oynanmaz mı? Tabi ki de oynanabilir. Ancak zaman sınırlaması yapılır ve oyunların etkileri birlikte değerlendirilir. Bağımlı olunmasına zemin oluşturulmamalıdır. Konserler, tiyatrolar, şehirdeki tarihi ve turistik yerler grup aktiviteleri olarak düzenlenebilir. Aile içi kaynaşma ve birlikteliği arttırmak için de bu tip faaliyetler değerlendirilebilir.  

 

İyi insan ilişkileri kurmaya çalışılırken muhtemel oluşabilecek anlaşmazlıklara çözümler üretmeleri istenir. Ne zaman yetişkinlerden destek alabileceği konusunda çalışmalar yapılabilir.

 

Yurt içi ve dışı kısa ve orta vadeli tarihi ve turistik gezi alternatifleri değerlendirilir ve sonrasında da bir gezi yazısına dönüştürülür. Mümkünse sosyal ya da yazılı medyada paylaşılabilir. Buda çocuklarımızın yazı yazarak kendini ifade edebilme yeteneğine katkıda bulunacaktır.

 

 

Bu potansiyeli baskın olan geçler bilimsel araştırma yapmaya, bir konu hakkında derinleşmeye çok ciddi önem vermektedirler. Kariyer hedefinde bilim adamı olmak olan gençler bilim kamplarına gönderebilir. Özellikle gelişme çağındaki gençlerde fikir ve kültür oluşumuna katkı sağlamak için düşünce yoğunluğu olan aktivitelere dâhil olmaları için bilimsel toplantılara da götürülebilir. Bazen bir edebiyat dinletisine dâhil edilmeli bazen bir sinema eleştirisine konuk olması sağlanmalıdır. 

 

Özellikle edebiyat alanındaki yerli ve yabancı klasikleri okumalarını sağlayabiliriz. Kitap okumanın yanı sıra sinemaya gitme, tiyatro seyretme gibi aktiviteleri de öne çıkarmalıyız. Ailelerin yönlendirmeleri ve çocuğun tercihleri esas alınarak bireylerin yaz tatillerinde boş zamanlarını zihinsel aktivitelilerle doldurması önemlidir.

 

İnternet araştırmaları ile yazarlar ve şairlerle tanışması sağlanmalı, tarihe veya coğrafyaya merakı varsa sanal turlara dâhil edilmelidir. Kendisinin yaptığı araştırmaları haftanın belli günlerinde ailenin diğer üyeleri ile de paylaşması istenmelidir. 

 

Bir müzik aletini çalmayı öğrenmek, eğer biliyorsa geliştirmek için fırsatlar oluşturulmalıdır.  

 

 

Fiziksel potansiyeli geliştirmek için gençler spora veya sokak oyunlarına teşvik edilmelidir. Özellikle tatil döneminde fazla kiloların oluşmaması için bisiklete binmeleri veya sevdikleri bir spor ile ilgilenmeleri sağlanmalıdır. Özellikle Anadolu şehirlerine uzun geziler tertip edilmeli ve doğa ile uzun vakit geçirmeleri için imkan oluşturulmalıdır. Hafta sonları şehre yakın yerlerde ailecek kısa doğa yürüyüşleri planlanmalıdır.  

 

Okul sezonunda koşmayı, oynamayı ve eğlenmeyi ihmal etmiş gençler özellikle fiziksel aktiviteye teşvik edilmelidir. Eve kapanma konusunda ısrar eden ergenler varsa uzman desteği alınmalıdır.

Eğer yaşları müsaitse market alışverişini yapmalarını istemek, birlikte pazar alış verişi yapmak yapılabilecek diğer etkinlikler olabilir. Çocuklarımızın hem sorumluluk almalarını sağlarız hem de parayı yönetmeleri için teşvik etmiş oluruz.

 

Çalışmayı düşünen gençler veya çocuklar varsa gelecek kariyerleri doğrultusunda planlama yapılarak çırak verilmelidir. Sadece boş kalmasın düşüncesinde hareketle bir tercih yapılmamalıdır. Çıraklık yapmaya veya bir meslek öğrenmeye  “burnu sürtülsün okulun kıymetini anlasın” şeklinde bakılmamalıdır.  

 

Ebeveynlerin tatil döneminde ki süreçleri yönetirken tercih edilen aktivitelere yükledikleri anlamda verimin artmasına katkı sağlayacaktır.

 

Oyun çağında olan çocuklar için ailenin bir planı olmalıdır. Ebeveynler çalışıyorsa ve çocuklar aile büyüklerinin yanında kalacak şekilde bir planlama yapılıyorsa büyükler de sürece dâhil edilmelidir. Anneanne, babaanne yanları bir cezalandırma yeri olarak kullanılmamalıdır. Aileler yaz dönemlerinde çocuklarından uzaklaşma hedefi ile plan yapmamalıdır.

 

Yaz tatilini verimli bir şekilde değerlendirmek için yapılan planlamalar hem maddi hem de manevi olarak değerlendirilerek planlanmalıdır. Eğer sağlıklı planlamalar yapılamazsa televizyon veya bilgisayar karşısında tüketilmiş saatler geride kalacaktır.

 

Kıymetli anne ve babalar bu planlamayı yapma sorumluluğu genç üniversite öğrencisi olana kadar veya iş hayatına atılana kadar sizlerin sorumluluğundadır. Bu sorumluluktan kaçmak mümkün değildir. Bunun için ailecek bir planınız yoksa bu konuda mutlaka uzmana danışmalı veya bir kurum desteği almalısınız.

 

Dr. Abdulrezzak ÇİL

R&M Danışmanlık Kurucu ve Yöneticisi

Psikolojik Danışman ve Rehberlik Uzmanı

Yönetim Danışmanı ve Yönetici Koçu